هنگام خرید یک خودرو مؤلفه‌های زیادی موردتوجه و بررسی قرار می‌گیرند اما شاید مهم‌ترین آیتم در هنگام خرید یک خودروی جدید برای بسیاری از افراد طراحی بیرونی آن باشد. ولی از سوی دیگر، طراحی داخلی خودرو نیز اگر نگوییم مهتر از طراحی بیرونی است، قطعاً اهمیتی یکسان با استایل بیرونی یک خودرو دارد چراکه این طراحی داخلی است که راننده مدام با آن سروکار داشته و باید از همه لحاظ مناسب باشد. امروزه در طراحی داخلی و داشبورد خودروها موارد زیادی مدنظر قرار می‌گیرند که شاید مهم‌ترین آن‌ها ارگونومی مناسب باشد که در صورت رعایت، موجب سهولت استفاده از ادوات داخلی خودرو می‌گردد. از طرف دیگر نزدیک به 80 درصد از بازار خودروی ایران در اختیار دو خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران‌خودرو و سایپا و البته محصولات عمدتاً قدیمی و از رده خارج آن‌ها قرار دارد و عمدهٔ هم‌وطنانمان مصرف‌کنندهٔ این خودروها هستند؛ اما چند سالی است که این دو خودروساز به اهمیت طراحی داخلی خودروها پی برده و به همین دلیل داشبوردهای جدیدی را برای محصولات قدیمی خود همچون خانوادهٔ پراید، پژو 405 و پژو پارس طراحی نموده‌اند؛ بنابراین تصمیم داریم در این مطلب نگاهی اجمالی داشته باشیم به طراحی داخلی تعدادی از خودروهای ساخت ایران.
پراید
مطلب را با ارزان‌قیمت‌ترین خودروی تولیدی کشور یعنی پراید آغاز می‌کنیم. خودرویی که از ابتدای دههٔ 70 شمسی است که مهمان کشورمان بوده و می‌توان گفت برای همهٔ ما آشنا است. سایپا از زمان آغاز عرضهٔ کیا پراید در کشور تا اوایل دههٔ 80 آن‌را بدون تغییرات چندانی به تولید رساند تا اینکه در این زمان اولین فیس‌لیفت از پراید را با نام 141 معرفی کرد؛ اما این خودرو صرفاً در بیرون با پراید معمولی یا صبا تفاوت داشت و در کابین و داشبورد کاملاً با آن یکسان بود. سپس چند سال بعد سایپا اقدام به طراحی داشبورد جدیدی برای 141 نمود و آن‌را با نام 141 دولوکس به بازار عرضه کرد درحالی‌که دیگر نمونه‌های پراید یعنی صبا، نسیم (هاچ‌بک) و حتی 132 که بعداً معرفی شد همگی از همان داشبورد قدیمی استفاده می‌کردند.
این روند همچنان ادامه داشت تا اینکه سرانجام در سال 90 و همزمان با ارتقاء خانوادهٔ پراید و ارائهٔ نمونه‌های جدید موسوم به گروه X100، سایپا اقدام به طراحی داشبورد جدیدی برای خانوادهٔ پراید نمود که در تمامی اعضای آن یعنی 131، 132، 141، 111 و بعداً 151 ارائه شد. این داشبورد خصوصاً در بخش کنسول میانی شباهت زیادی به داشبورد قبلی 141 دولوکس داشت ولی در بخش‌هایی هم تغییراتی را نسبت به آن تجربه کرده است. بااین‌حال هرچند داشبورد جدید پراید X100 از ظاهر مدرن‌تری نسبت به قبل برخوردار است اما کیفیت بسیار پایینی حتی پایین‌تر از داشبورد قدیمی پراید دارد. درهرحال از تغییرات داخلی پراید نسبت به قبل می‌توان به تغییر دریچه‌های تهویه با قابلیت بسته شدن، تغییر رو دری‌ها، تغییر کنترلرهای سیستم تهویه و تغییر غربیلک فرمان اشاره کرد که البته در سری‌های جدید پراید که مجهز به دو ایربگ هستند غربیلک فرمان بازهم تغییر کرده و ظاهر زیباتری پیدا کرده است. علاوه بر این، در صفحه آمپر هم تغییراتی اعمال شده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تغییر آمپرهای بنزین و دمای آب از آنالوگ به نمونهٔ دیجیتالی اشاره کرد.
پژو 405، پژو پارس و وانت آریسان
خودروی بعدی که آن‌هم همانند پراید مدت‌زمان بسیار زیادی است که مهمان خطوط تولیدی خودروسازان کشورمان است، پژو 405 است. ایران‌خودرو هم مانند سایپا پس از سالیان سالی که بدون ایجاد تغییرات چندانی به تولید پژو 405 و برادرش پژو پارس پرداخت، در اوایل دههٔ 90 اقدام به طراحی داشبورد جدیدی برای این دو خودرو به‌علاوهٔ وانت جدید آریسان نمود؛ بنابراین کلیت این داشبورد جدید در سه خودروی پژو 405، پژو پارس و وانت آریسان یکسان بوده و تنها تغییراتی در رنگ و تریم آن‌ها اعمال شده است؛ اما این داشبورد جدید ایران‌خودرو هم مانند داشبورد جدید خانوادهٔ پراید X100 سایپا از مشکل کیفیت بسیار پایین ساخت رنج می‌برد به‌گونه‌ای که تماماً از پلاستیک خشک ساخته شده و از داشبورد قبلی کاملاً بی‌کیفیت‌تر است.
اما از کیفیت پایین که بگذریم بهتر است نگاهی داشته باشیم به تفاوت‌های میان این داشبورد در سه خودروی 405، پارس و آریسان. این داشبورد در وانت چندتکهٔ ایران‌خودرو به دلیل اینکه خودروی نسبتاً ارزان‌قیمت و مخصوص کار محسوب می‌شود، تریمی تماماً مشکی‌رنگ داشته و البته برخلاف 405 و پارس، رو دری‌های آن‌هم تغییر نکرده و از همان نمونه‌های قدیمی استفاده می‌کند اما غیر از این‌ها تفاوت دیگری با برادران شیر نشان خود ندارد. در 405 اما داشبورد تقریباً به‌طور کامل به رنگ کرمی یکدست است و فقط کنسول میانی آن مشکی‌رنگ است که در کنار کنترلرهای دستی سیستم تهویه، آن‌را از پارس متمایز می‌کند.
و درنهایت به بالاترین عضو این خانواده می‌رسیم که اصطلاحاً لوکس‌تر از دو خودروی قبلی است و به همین دلیل در داشبورد آن از قطعات تزئینی طرح چوب استفاده شده است تا نمایی لوکس به کابین این شیر فرتوت ببخشد. علاوه بر این، داشبورد پارس از تریم دورنگ مشکی-کرم برخوردار بوده و چند وقتی است غربیلک فرمان جدیدی هم برای آن ارائه شده که با 405 و آریسان متفاوت است. در کل این داشبورد جدید را خصوصاً در پژو پارس حتی با توجه به استانداردهای جهانی می‌توان تا حدودی قابل‌قبول دانست ولی ای کاش ایران‌خودرو کمی هم به کیفیت آن توجه داشت و فکری به حال کیفیت ساخت به‌واقع پایین و نازل آن می‌کرد.
سمند
سمند به‌عنوان نخستین خودروی به‌اصطلاح ملی ایران‌خودرو، از خویشاوندان پژو 405 محسوب می‌شود که هم‌اکنون در دو نسخهٔ SE و LX در حال تولید است. سمند نیز در داخل خود از زمان معرفی در سال 1379 تغییرات عمده‌ای را تجربه نکرده و فقط می‌توان ارائهٔ غربیلک فرمان جدید و مجهز به ایربگ را تنها تغییر عمدهٔ نمای داخلی سمند در طول این سال‌ها دانست که البته فرم کلی آن کاملاً با غربیلک آریسان یکسان است. بااین‌حال طراحی داخلی و داشبورد سمند LX هنوز هم نسبتاً زیبا بوده و با استفاده از رنگ کرمی، قطعات طرح چوب و رو دری‌های پارچه‌ای، تا حدودی لوکس به نظر می‌رسد (با توجه به بازهٔ قیمتی) درحالی‌که از لحاظ کیفیت هم بالاتر از پژو 405 و پارس قرار می‌گیرد؛ بنابراین هرچند داشبورد سمند LX از مشکلات ارگونومیک رنج می‌برد، اما بازهم می‌توان آن‌را یکی از برترین داشبورد در میان خودروهای ایرانی دانست.
رانا
خودروی بعدی که در این مطلب به بررسی داشبورد آن می‌پردازیم، رانا است. این ماشین که در اصل نسخهٔ ارزان‌سازی شدهٔ پژو 206 SD محسوب می‌شود، در داخل از نمایی کاملاً متفاوت با 206 برخوردار است. این داشبورد هرچند بعد از داشبورد پژو 206 طراحی شده و جدیدتر محسوب می‌شود اما نمی‌توان آن‌را به زیبایی داشبورد 206 دانست. علاوه بر این، در داشبورد و رو دری‌های رانا برخلاف 206 اثری از پارچه نبوده و تماماً از پلاستیک استفاده شده است. همچنین به نظر می‌رسد طراحی آن هم تا حدودی با الهام از داشبورد رنو L90 انجام گرفته باشد. درهرحال کیفیت متریال داخلی رانا نسبت به پژو 405 و حتی پارس یک پله بالاتر قرار می‌گیرد.
ساینا
ساینا که نسخهٔ فیس‌لیفت شدهٔ تیبا محسوب می‌شود، در داخل هم تغییرات تقریباً کاملی را تجربه کرده و کاملاً با تیبا متفاوت است. این خودرو از داشبورد جدیدی با تریم دورنگ مشکی-نقره‌ای استفاده می‌کند که در بالای آن مانند پژو 206 نمایشگر کوچکی قرار گرفته و در کل طراحی بهتری نسبت به داشبورد بی‌روح و کسل‌کنندهٔ تیبا دارد؛ اما هرچند رو دری‌های ساینا هم تغییر کرده و ارگونومیک‌تر از تیبا شده‌اند اما طراحی زیبایی نداشته و از این لحاظ می‌توان تیبا را خصوصاً با برخورداری از قسمت پارچه‌ای برتر دانست. در کل اما مشکل کیفیت پایین ادوات داخلی هم در تیبا و هم در ساینا شدیداً به چشم می‌خورد.
دنا
و درنهایت در پایان مطلب نیز به گران‌ترین خودروی تولید داخل با برند ملی یعنی دنا نگاهی می‌اندازیم. دنا که نسخهٔ کاملاً تغییریافته‌ای از سمند یا سورن محسوب می‌شود، از داشبورد کاملاً جدیدی هم سود می‌برد که با دو تریم تک‌رنگ مشکی و دورنگ مشکی-کرم ارائه می‌شود. کاملاً واضح است که در طراحی این داشبورد از محصولات هیوندای الهام گرفته شده است و می‌توان تا حدودی آن‌را زیبا و بروز دانست درحالی‌که نسخهٔ تریم دورنگ آن نمای لوکس‌تری دارد. در داشبورد و رو دری‌های دنا هم از قطعات طرح چوب استفاده شده است اما هرچند این قطعات در تریم دورنگ دنا نمای نسبتاً جالب و لوکسی ایجاد کرده‌اند اما هیچ هماهنگی و تناسبی با نسخهٔ تک‌رنگ نداشته و بهتر بود در تریم تک‌رنگ این قطعات طرح چوب حذف می‌شدند.
از لحاظ کیفیت ساخت نیز دنا از وضعیت بهتری نسبت به دیگر ساخته‌های ایران‌خودرو برخوردار است؛ اما در نسخهٔ جدید دنا یعنی دنا پلاس هیچ‌گونه تغییری در داشبورد و ادوات داخلی اعمال نشده است. درهرحال داشبورد دنا را با برخورداری از فرمی نسبتاً بروز و زیبا، رو دری‌های ارگونومیک و متناسب، صفحه آمپر قابل‌قبول و کیفیت بالاتر نسبت به دیگر محصولات داخلی می‌توان برترین داشبورد در میان خودروهای تولیدی دو خودروساز بزرگ کشور دانست.
در ادامه نیز تصاویر داشبورد دیگر خودروهای تولید داخل که در این مطلب اشاره‌ای به آن‌ها نداشتیم را ملاحظه می‌کنید. حال با توجه به موارد بیان شده و در نظر گرفتن آیتم‌هایی چون کیفیت، ارگونومی، زیبایی و… شما داشبورد کدام خودروی داخلی را برتر میدانید؟
در بین دستدومهای ارزان‌قیمت، روآ یا تیبا؟ 
مقایسهای میان هاچبکهای 40 تا 50 میلیونی بازار 
نبرد رنو کوئید با پراید، دو گلادیاتور در یک میدان 
دنا پلاس و کوییک، نهایت توانایی صنعت خودروسازی ایران!